بیت کوین چیه و چطور کار می‌کنه؟

امروزه بیت کوین به یک کلمه‌ی تکرارشونده تبدیل شده که همه جا و همه زمان شنیده می‌شه. اما بیت کوین به طور خلاصه و به زبان ساده چیه؟
توی این مقاله به سوالات احتمالی شما جواب می‌دیم و ادامه‌ی مسیر کشف بیت کوین رو به شما می‌سپاریم :‌)

بیت ‌کوین چیه؟

بیت کوین، به گفته‌ی سازنده‌ی اون، ساتوشی ناکاموتو، یک پول الکترونیکی‌ هست که به ما امکان انجام مستقیم پرداخت‌های آنلاین از یک فرد به فرد دیگر و بدون نیاز به بانک (موسسات مالی) رو می‌ده. این به معنی این هست که شما با استفاده از بیت کوین مستقل از سازمان‌های دولتی و یا خصوصی مالی می‌تونین پرداخت انجام بدین و این حذف واسطه باعث سرعت بخشیدن به تراکنش‌های شما و پرداخت کارمزد بسیار کم‌تری می‌شه. جالب‌تر این‌که شما نیاز به دانش خاصی برای استفاده از بیت کوین ندارید؛ و فقط نیازه که یک کیف پول (مثل یک نرم افزار گوشی) نصب کنین و شروع به پرداخت و دریافت بیت‌کوین کنین.

البته می‌شه بیت کوین رو از مناظر مختلف دیگری هم تعریف کرد. مثلا بگیم بیت کوین از لحاظ اقتصادی به شما استقلال مالی می‌ده و شما تبدیل به بانک خودتون می‌شین، یا بگیم بیت‌کوین از لحاظ اجتماعی شما رو از زیر سلطه‌ی دولت‌ها خارج می‌کنه و به شما آزادی‌تون رو برمی‌گردونه. یا از لحاظ سیاسی باعث می‌شه کشورهای مختلف امکان استفاده از اقتصاد به عنوان یک اهرم فشار سیاسی رو نداشته باشند. اما این زوایا و تعاریف از این دیدها بمونه برای ادامه‌ی مسیر هیجان انگیز شما در دنیای بیت کوین.

بیت کوین چطور کار می‌کنه؟

بیت کوین چطور تولید می‌شه؟

بلاک چین ببیت کوین چیه؟

بیت کوین ارزش خودش رو از چه چیزی می‌گیره؟

چطور بیت کوین بخریم؟

با بیت کوین چه چیزهایی می‌تونم بخرم؟

چطور بیت کوین ذخیره کنیم؟

آیا می‌شه بیت کوین رو به ریال تبدیل کرد؟

ریسک بیت کوین چقدره؟

آیا بیت کوین رایگان داریم؟

آیا بیت‌کوین قانونی‌ه؟

آیا بیت‌کوین پول مجرم‌هاست؟

منابع مناسب برای یادگیری در حوزه بیت‌کوین چه منبع‌هایی هستند؟

به جز بیت‌کوین هم داریم؟

اول یک دوره‌ی سریع روی یک تراکنش معمول و آشنا با استفاده از واحد تومن بکنیم و بعد بریم سراغ مکانیسم بیت‌کوین. 

فرض کنین شما می‌خواید به دوست‌تون 10 تومن پول قرض بدین؛ مبلغ رو می‌تونین نقدا بهش پرداخت کنین و یا براش کارت‌به‌کارت کنین. اگر پول نقد بدین، سریع انجام می‌گیره و کارمزدی هم از شما کم نمی‌شه. اما اگر کارت‌به‌کارت کنین مدت زمانی، بسته به موقعیت مکانی دوست‌تون،‌ زمان می‌بره و همین‌طور شما به بانک کارمزد پرداخت می‌کنین.  

در سناریوی دوم،‌ شما یک درخواست به بانک می‌دین که 10 تومن برای دوست من بفرست؛‌ بانک، موجودی شما و شماره سریال‌های مبدا و مقصد رو چک می‌کنه و تراکنش رو در صورت صحیح بودن همه موارد انجام می‌ده و بابت این کار هزینه (کارمزد) می‌گیره. اما همون‌طوری که گفتیم در بیت‌کوین، واسطه‌های مالی (که در مثال ما بانک هست )وجود ندارند. بیت‌کوین چطور می‌تونه یک واسطه‌ی بزرگی مثل دولت یا بانک رو حذف بکنه و همچنان امکان پرداخت به سرتاسر جهان با سرعت بالا وجود داشته باشه؟  

بیت‌کوین چطور کار می‌کنه؟ 

بیت‌کوین ویژگی‌هایی داره که به کمک اون‌ها حذف واسطه‌ها و همین‌طور اعتماد بین طرفین امکان‌پذیر هست. به این معنی که شما نیازی به شناخت فروشنده و یا به طور کلی فرستنده و گیرنده‌ی مبلغ ندارید؛ شبکه می‌تونه این صحت‌سنجی رو با بیش‌ترین سرعت و کم‌ترین کارمزد انجام بده. از این ویژگی‌ها می‌تونیم به موارد زیر اشاره کنیم: 

غیرمتمرکز یا Decentralized بودن: غیرمتمرکز در مقابل واژه‌ی متمرکز هست. زمانی که به یک نهاد، موسسه یا دولت واژه‌ی متمرکز اطلاق می‌شه، یعنی پول، اطلاعات و یا قدرت به شکل متمرکز در اون نهاد جمع شده؛ و تنها افراد مشخصی دسترسی به پول‌ها و امکان تصمیم‌گیری دارند. اما در شبکه‌های غیرمتمرکز، قدرت و پول بین تمامی مشارکت‌کنندگان این سیستم پخش شده. هر فردی با دارا بودن حداقلی‌ها می‌تونه وارد شبکه بشه و در تصمیم‌گیری، تولید پول، تبادلات و غیره مشارکت کنه. بیت‌کوین توسط یک فرد یا موسسه کنترل نمی‌شه و با مشارکت تعداد زیادی برنامه‌نویس داوطلب و شبکه‌ای از کامپیوترها‌ و دستگاه‌ها در سراسر جهان کار می‌کنه.  

به علت عدم وجود یک مرکز خاص، کاربران شبکه نیاز به احراز هویت ندارن. زمانی که کاربر تراکنشی رو ارسال می‌کنه، پروتکل بیت‌کوین تراکنش رو به همراه ملزومات مورد نیاز، مثل اثبات مالکیت و موجودی حساب و …، بررسی می‌کنه و اگر همه چیز درست بود، تراکنش به تمامی شبکه مخابره می‌شه. پس درواقع پرداخت فرد به فرد (یا peer to peer) انجام می‌گیره؛ و واسطه‌ای در این میان نیست. (درست مثل فرض بالا که مستقیما و نقدی به دوست‌تون پول قرض دادین.) 

پس به طور کلی، شبکه‌ی بیت‌کوین متشکل از چندین خط کد و قرارداد هست که توسط الگوریتم خاصی اجرا می‌شه؛ و به همین خاطر کاربر رو از وجود واسطه‌ و اعتماد بی‌نیاز می‌کنه. همچنین میزان خطا رو تقریبا به صفر می‌رسونه.  

حریم خصوصی یا privacy: حریم خصوصی به ویژه در تراکنش‌های مالی بسیار حائز اهمیت هست. چراکه ما برای ارتباط و مبادله نیاز داریم تا با دیگران و همین‌طور جهان در ارتباط باشیم؛ اما موسسات مالی می‌تونند به دلایل سیاسی، نژادی، قومی، جغرافیایی و به طور کلی سلیقه و صلاح‌دید شخصی، این امکان رو به روی اجتماعی از انسان‌ها ببندند. برای درک این مساله می‌تونیم به کشور خودمون و تحریم‌های اعمال‌شده اشاره کنیم. مبادلات در سطح جامعه جهانی در این موقعیت جغرافیایی برای ما مقدور نیست. ما برای استفاده از Paypal، Visa Card و موارد مشابه مجبور به ارائه اطلاعات هویتی هستیم؛ در نتیجه به راحتی قابل شناسایی و بلوکه شدنیم. آشکارا، داشتن این قدرت امکاناتی به صاحبان این موسسات مالی می‌ده که نباید داشته باشند. در نتیجه، شبکه‌ای که از ما اطلاعاتی قومی، جنسیتی، هویتی و غیره رو برای ایجاد تراکنش درخواست نمی‌کنه، یک مزیت بزرگ و اساسی داره.  

ناگفته نماند که هویت‌های ما در شبکه‌ی بیت‌کوین به شکل pseudonymous یعنی نیمه‌ناشناس هست. درست مثل حساب‌های کاربری در شبکه‌های اجتماعی که می‌تونین نام کاربری دلخواه انتخاب کنین؛ اما با استفاده از اطلاعات جانبی احتمالا امکان وصل کردن این نام کاربری به هویت واقعی شما موجود هست. فقط از ابتدا و در نگاه اول کسی متوجه هویت اصلی شما نمی‌شه و اگر اطلاعاتی نشت داده نشده، قابل شناسایی نیست. آدرس‌های بیت‌کوین هم چنین ماهیتی دارند. هویت شما پشت کارکترهایی متشکل از چندین عدد و حروف پنهان می‌شه و به راحتی قابل اتصال به شخص شما نیست.  

شبکه‌ی بیت‌کوین تنها از شما می‌پرسه که چه میزان پول رو به چه کسی می‌خواید بفرستید و برای این کار نه حریم خصوصی شما رو نقض می‌کنه و نه هویت شما رو زیر سوال می‌بره. تنها کاری که ازش خواستین رو با کم‌ترین کارمزد و زمان انجام می‌ده.  

بیت‌کوین چطور تولید می‌شه؟  

بیت‌کوین رو از خیلی جهات می‌شه به طلا تشبیه کرد. برای مثال مقدار بیت‌کوین بسیار محدود و به تعداد مشخص‌ هست؛ از طرفی، برای تولید بیت‌کوین باید استخراجش کنیم (مشخصا به شکل دیجیتالی و نه از معدن ????  (و این استخراج کردن با ابزار خاص خودش (دستگاه ASIC و نه بیل و کلنگ) انجام می‌گیره. 

همون‌طوری که صحبت کردیم، در شبکه‌ی بیت‌کوین همه حتا در تولید پول می‌تونند مشارکت کنن. اما برای تولید بیت‌کوین، شبکه باید مکانیسمی داشته باشه تا پول به صورت کنترل‌شده و منطقی تولید شده و وارد چرخه‌ی مالی بشه. در شبکه‌ی بیت‌کوین، افرادی که تمایل به استخراج بیت‌کوین دارن (ماینرها)، با صرف برق، دستگاه و هزینه، یک سری معادلات ریاضی (توابع Hash) رو حل می‌کنن و شبکه به عنوان جایزه به اون‌ها بیت‌کوین پرداخت می‌کنه؛ که درواقع همان بیت‌کوین‌های جدید هست. این بیت‌کوین‌ها تقریبا هر 10 دقیقه تولید می‌شه و توسط ماینرها به گردش مالی درمیاد. در حقیقت، حل معادله‌ی شبکه‌، اثباتی از این هست که این افراد زمان و هزینه صرف کردن و مستحق جایزه (بیت‌کوین) هستن. به این مکانیسم اثبات کار یا Proof of Work گفته می‌شه.  

بلاک چین بیت‌کوین چیه؟ 

ترجمه‌ی لغوی بلاک چین زنجیره‌ای از بلوک‌هاست. اما این بلوک‌ها چه چیزهایی هستن؟ 

در شبکه‌ی بیت‌کوین، تعدادی تراکنش با هم در یک مجموعه که به اون بلوک می گیم قرار می‌گیرن و بعد در یک سیستمی ثبت می‌شن که می‌تونیم ورودی، خروجی و مقدار هر آدرس رو ببینیم و این نقل و انتقالات برای همه قابل مشاهده هست؛ در نتیجه امکان جعل مقدور نیست. همچنین به علت نحوه‌ی چینش این بلوک‌ها و اتصال کریپتوگرافیک (از طریق رمزنگاری) اون‌ها به هم، تراکنش‌ها قابل بازگشت نیستند. یعنی تراکنش‌ها قطعی و یک‌طرفه‌اند.  

به این سیستم که شبیه به یک دفتر بزرگ و جامع هست و تراکنش‌ها روی اون ثبت و ذخیره می‌شن، بلاک چین می‌گیم.  

بیت‌کوین ارزش خودش رو از چه چیزی می‌گیره؟ 

برای این‌که بتونیم به این سوال جواب بدیم اول بپرسیم که چه زمانی یک ابزار مبادلاتی دارای ماهیت ارزشمندی هست؟‌  

برای مثال به طلا فکر کنین. طلا ماهیتی ارزشمند داره چون:  

1. تعداد طلاهای موجود در جهان محدود هست و دچار تورم نمی‌شه. 

1. سال‌هاست همه به عنوان دارایی ارزشمند قبولش دارن (تقاضا براش وجود داشته داره.) 

1. در اثر زمان از بین نمی‌ره و فرسوده نمی‌شه. 

1. به سرعت قابل انتقال و به هر میزانی قابل پرداخت‌ هست. 

بیت‌کوین تمام این ویژگی‌ها رو داراست.  

1. تنها 21 میلیون بیت‌کوین قابل استخراج در شبکه وجود داره که با سرعت همواره مشخصی استخراج می‌شه. این پول، ضدتورم‌ترین پولی هست که بشر اختراع کرده و نرخ تورم اون از طلا هم کم‌تره.
    

1. در زمان انتشار این مقاله، 11 سال هست که اجتماع بیت‌‌کوینرها هر روز بزرگ‌تر می‌شه و افراد به اون اعتماد بیش‌تری می‌کنن و تقاضا بالاتر رفته.
    

1.  تحت تاثیر زمان و اتفاقات محلی یا جهانی (مثل پاندمی کرونا)‌ نیست؛‌ و چون وجود خارجی و فیزیکی نداره، فرسوده نمی‌شه.
    

1. به سرعت و با کارمزد ناچیز قابل انتقال به سراسر جهان هست و به هر میزانی، حتا کوچک‌ترین واحدها، قابل پرداخت‌ه.  

چطور بیت‌کوین بخریم؟ 

بیت‌کوین رو می‌تونین از صرافی‌های آنلاین بخرید. اگر عبارت “صرافی بیت‌کوین” رو سرچ کنین، نتایج مختلفی نمایش داده می‌شه که باید اون‌ها رو صحت‌سنجی کنید و بعد از اطمینان خرید انجام بدین.  

همچنین با خرید دستگاه‌های اختصاصی به نام ASIC می‌تونین بیت‌کوین استخراج کنین.
و یا به عنوان دست‌مزد، درخواست حقوق با بیت‌کوین کنین.  

با بیت‌کوین چه چیزهایی می‌تونم بخرم؟ 

در حال حاضر در سطح جهانی محصولات متنوعی با بیت‌کوین قابل خریده. اما در کشورمون هنوز خیلی پذیرفته‌شده و پرکاربرد نیست. شاید بتونین توی دیوار لپ‌تاپ، ماشین و یا خونه‌ای پیدا کنین که بیت‌کوین قبول کنن. یا باهاش فیلترشکن‌های خوب بخرید.  

بیت‌کوین در حال حاضر بیش‌تر جنبه‌ی سرمایه‌گذاری بلندمدت داره.  

چطور بیت‌کوین ذخیره کنیم؟ 

فقط کافی‌ه یک کیف پول نصب یا تهیه کنین و بیت‌کوین رو از صرافی آنلاین بخرید و در اون ذخیره کنید.

کیف پول‌های مختلفی وجود داره مثل Samourai Wallet، Electrum، Mycellium، Jaxx و غیره که باید تحقیق کنین و مناسب‌ترینش رو برای خودتون انتخاب کنین. همچنین خیلی مهم‌ هست که نکات امنیتی مرتبط به کیف‌پول‌تون رو هم یاد بگیرید و حتما حتما کلمات Back up که عموما 12 کلمه‌ای هست رو روی کاغذ بنویسید و در جایی امن نگه دارید.

همچنین می‌تونین کیف پول سخت‌افزاری تهیه کنین و بیت‌کوین‌هاتون رو در امن‌ترین حالت ذخیره کنید.

اما کیف پول‌های آنلاین یا نگه‌داری در صرافی‌های آنلاین، به خاطر مسائل امنیتی و همین‌‌طور دسترسی سوم شخص‌ها به کلید خصوصی شما، پیشنهاد نمی‌شه.  

آیا می‌شه بیت‌کوین رو به ریال تبدیل کرد؟ 

بله. بیت‌کوین یک واحد پول هست و به تبع قابلیت تبدیل به سایر واحد‌های پول اعم از ریال رو داره. این کار رو می‌تونین در صرافی‌های آنلاین بیت‌کوین انجام بدین.  

ریسک بیت‌کوین چقدره؟ 

بیت‌کوین تا به امروز به هیچ وجه به سمت کاهش قیمت در بلندمدت نرفته؛ اما در کوتاه مدت دچار نوسانات زیادی هست. اگر اجتماع کاربران بیت‌کوین از حدی بیش‌تر بشه این نوسات هم کم‌تر می‌شه. اما به طور کلی این رمزارز دارای ریسک بالایی‌ست.

آیا بیت‌کوین رایگان داریم؟ 

خیر. احتمال این‌که یکی از پروژه‌های کلاه‌برداری، شما رو به بیت‌کوین معرفی کرده باشه بسیار بالاست :‌) اما همیشه یادتون باشه که چیزی به اسم بیت‌کوین رایگان وجود نداره و شما در حال حاضر نمی‌تونید با گوشی یا لپ‌تاپ‌تون بیت‌کوین استخراج کنید. این نوع اپلیکیشن‌ها و یا افزونه‌ها رو نصب نکنید. 

البته یک سری روش هست که در فورم بیت‌کوین‌تاک می‌تونین پیدا کنین. مثل نوشتن برای یک وبلاگ و دریافت بیت‌کوین در ازای اون و یا تست بازی و غیره. این‌ها هم در ازای انجام کار هست و رایگان نیست.  

آیا بیت‌کوین قانونی‌ه؟ 

جواب این سوال بیش‌تر به محل سکونت شما بستگی داره. اما در حال حاضر در ایران بله. تا جایی که شما به عنوان یک فرد حقیقی بخرین و بفروشین و یا سرمایه‌گذاری کنین، مشکلی وجود نداره.  

آیا بیت‌کوین پول مجرم‌هاست؟ 

جواب کوتاه: خیر. بیت‌کوین پول مجرم‌ها نیست؛ و می‌شه گفت که فقط مجرمان غیرحرفه‌ای و کم‌تجربه با بیت‌کوین مرتکب جرم می‌شن؛‌ چراکه بیت‌کوین قابل ردیابی هست و همون‌طوری که اشاره شد، می‌تونه به همراه اطلاعات جانبی هویت شما رو آشکار کنه.  

منابع مناسب برای یادگیری در حوزه بیت‌کوین چه منبع‌هایی هستند؟ 

مناسب‌ترین منبع، مقاله‌ی 9 صفحه‌ای بیت‌کوین که توسط خالق ناشناس اون، ساتوشی ناکاموتو، در سال 2008 منتشر شده، هست. از این لینک هم می‌تونین مقاله فارسی رو دانلود کنید. همچنین نسخه‌های ترجمه‌شده‌ی دیگری نیز موجود هست که روان‌تر ترجمه شده‌اند.  

اما پیشنهاد می‌کنیم ابتدا سعی کنین مقاله رو به زبان اصلی بخونین و درک کنین. این به شما در ادامه مسیر کمک بزرگی خواهد کرد.  

ویکی پدیای بیت‌کوین از دیگر منابع مورد اعتماد هست. اگر برنامه‌نویس هستید، این لینک و مستنداتش می‌تونه به دردتون بخوره.  

همچنین در مقاله‌ی چطور به جامعه کریپتوکارنسی وصل بشم؟‌ منابع و کتاب‌های متنوعی معرفی شده که پیشنهاد می‌کنم مطالعه کنید. 

برای مشاهده و خرید کیف پول سخت افزاری لجر نانو ایکس کلیک کنید.

به جز بیت‌کوین هم داریم؟ 

بله. به جز بیت کوین، کوین‌های دیگری که بهشون آلت‌کوین (Alternative coin) گفته می‌شه هم وجود داره که هر کدوم ویژگی‌های منحصربه‌فرد خودشون رو دارند. مثل مونرو، لایت کوین، دوج کوین، اتریوم و … . 

و اما سخن آخر این‌که،  

بیت‌کوین پاسخی به جدیدترین نیاز جامعه‌ی بشریت هست: یعنی نیاز به استقلال و کاهش حداکثری قدرت دولت‌ها.  

اگر شما هم چنین رویایی دارین، می‌تونین سوار قطار آخرین محصول تکامل پول در تاریخ بشری‌ بشید. 

امیدوارم از مسیرتون لذت ببرید :‌)